به کارگیری دیدگاه های اجتماعی در آثار سلطان محمد نگارگر با استفاده از اصول و قواعد هنر اسلامی

نویسندگان

جلال الدین سلطان کاشفی

چکیده

در دوران صفویه، سلطان محمد تبریزی ـ ضمن حفظ اصول و قواعد هنر اسلامی و به کارگیری فضای ماورایی ـ به نمایش ارزش هایی در آثارش می پردازد که در گذشتۀ نگارگری این مرزوبوم مطرح نبوده است. او به رویدادهای اجتماعی زمانۀ خود در حیطۀ فضایی خیال پردازانه (واقع گریز) و از طریق تصرف در شکل و رنگ، دوری ُجستن از خلأ و بهره گیری از ریزه کاری های تزیینی، به خصوص با انتخاب گزینۀ استحاله، توجهی خاص می ورزد. هدف این مقاله بررسی جنبه های «درون گرا» یا اکسپرسیو (بیانگر) در فضایی ظاهراً «واقع گریز» است و به توصیف و تحلیل تصاویری می پردازد که سلطان محمد نگارگر در گوشه و کنار اثرش به کار می گیرد و چهرۀ مسخ گونه و متحجرشدۀ انسان را به صورت «پنهانی» در زیر چتر فضایی ظاهراً (رویایی) به نمایش می گذارد. صورت هایی که درکنار شخصیت های ماورایی ـ به دور از عجایب نگاری وی ـ قرار می گیرد گویای جنبه های اجتمایی و اعتراضی است و از درآمیختن این دو جهان (زمینی و آسمانی) در فضایی واحد و رسیدن به مضمونی ژرف تر از عنوان از پیش تعیین شده حاصل می شود. در این تحقیق، به سؤالاتی پاسخ داده می شود که همچنان بی جواب مانده اند، مانند اینکه آیا شرایط زمانه و استبداد حاکم بر مردم باعث ترسیم چنین فضای هوشمندانه می شود یا این گونه نقوش صرفاً حرکتی تزیینی قلمداد می شوند؟ در فضای تصویری سلطان محمد، اندام و چهره نگاری به سه قسمت (حالت) تقسیم می شود: ۱ـ ترسیم صورت های ماورایی و ملکوتی که از عالم مثال یا به عبارتی دیگر عالم صور مُعلقه وام می گیرد. ۲ـ درآمیختن پیکرۀ حیوانی با سیمای انسانی یا بالعکس، مانند ترسیم مرکب پیامبر اسلام (بُراق) یا شیاطین و دیوها که به نمایش عجایب المخلوقات یا اسطوره نگاری وی می انجامد. ۳ـ تجسم رُخساری که بیا نگر حالات درونی انسان ها یا به عبارتی دیگر حالات روحی ـروانی مردم زمانه اش است. روش تحقیق در این مقاله توصیف ـ تحلیلی است و به شیوۀ کتابخانه ای به انجام رسیده است.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

به‌کارگیری دیدگاه‌های اجتماعی در آثار سلطان‌محمد نگارگر با استفاده از اصول و قواعد هنر اسلامی

در دوران صفویه، سلطان‌محمد تبریزی ـ ضمن حفظ اصول و قواعد هنر اسلامی و به‌کارگیری فضای ماورایی ـ به نمایش ارزش‌هایی در آثارش می‌پردازد که در گذشتۀ نگارگری این مرزوبوم مطرح نبوده است. او به رویدادهای اجتماعی زمانۀ خود در حیطۀ فضایی خیال‌پردازانه (واقع‌گریز) و از طریق تصرف در شکل و رنگ، دوری ُجستن از خلأ و بهره‌گیری از ریزه‌کاری‌های تزیینی، به‌خصوص با انتخاب گزینۀ استحاله، توجهی خاص می‌ورزد. هدف ای...

متن کامل

جانبخشی به طبیعت در آثار سلطان محمد

سلطان محمد یکی از بزرگ ترین نگارگران اوایل دوره صفوی بوده که توانسته آثارش را با تجاربی که در مکتب هنری ترکمانان داشته، به خوبی با مکتب هنری هرات درآمیزد و آثار بی­بدیلی را در قالب مکتب دوم تبریز ارایه نماید. وی در دوران هنری خود، نوآوری­های بسیاری در حوزه نگارگری داشته که هنرمندان همدوره خودش و دوره های بعدی و حتی بسیاری از هنرمندان دوره معاصر از آن تاثیر گرفته­اند. از جمله این نو­آوری­ها می­ت...

متن کامل

مقایسه تأثیر وضعیت طاق باز و دمر بر وضعیت تنفسی نوزادان نارس مبتلا به سندرم دیسترس تنفسی حاد تحت درمان با پروتکل Insure

کچ ی هد پ ی ش مز ی هن ه و فد : ساسا د مردنس رد نامرد ي سفنت سرتس ي ظنت نادازون داح ي سکا لدابت م ي و نژ د ي سکا ي د هدوب نبرک تسا طسوت هک کبس اـه ي ناـمرد ي فلتخم ي هلمجزا لکتورپ INSURE ماجنا م ي دوش ا اذل . ي هعلاطم ن فدهاب اقم ي هس عضو ي ت اه ي ندب ي عضو رب رمد و زاب قاط ي سفنت ت ي هـب لاتـبم سراـن نادازون ردنس د م ي سفنت سرتس ي لکتورپ اب نامرد تحت داح INSURE ماجنا درگ ...

متن کامل

اثر بربرین در تنظیم آستروسیتهای Gfap+ ناحیه هیپوکمپ موشهای صحرایی دیابتی شده با استرپتوزوتوسین

Background: Diabetes mellitus increases the risk of central nervous system (CNS) disorders such as stroke, seizures, dementia, and cognitive impairment. Berberine, a natural isoquinolne alkaloid, is reported to exhibit beneficial effect in various neurodegenerative and neuropsychiatric disorders. Moreover astrocytes are proving critical for normal CNS function, and alterations in their activity...

متن کامل

اثر بربرین در تنظیم آستروسیتهای Gfap+ ناحیه هیپوکمپ موشهای صحرایی دیابتی شده با استرپتوزوتوسین

Background: Diabetes mellitus increases the risk of central nervous system (CNS) disorders such as stroke, seizures, dementia, and cognitive impairment. Berberine, a natural isoquinolne alkaloid, is reported to exhibit beneficial effect in various neurodegenerative and neuropsychiatric disorders. Moreover astrocytes are proving critical for normal CNS function, and alterations in their activity...

متن کامل

مطابقت نظام تولید مشارکتی با قواعد فقهی و اصول اسلامی

نظام تولید مشارکتی با استفاده از آثار مختلف خود بر عوامل اقتصادی، یکی از نظام‌های دستمزدی مطرح بوده و در بسیاری از موارد به‌صورت عملی مورد استفاده قرار گرفته است. اما مسئله‌ای که باید به آن پرداخته شود این است که نظام دستمزدی تولید مشارکتی از نظر تطبیق با اصول اسلامی دستمزد، چگونه خواهد بود و این نظام دستمزدی در چه شکل و قالب اسلامی از نظر عقود اسلامی قرار خواهد گرفت. بعد از بررسی اصول اسلامی د...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید


عنوان ژورنال:
فصلنامه نگره

ناشر: دانشگاه شاهد

ISSN 1735-4560

دوره 8

شماره 26 2014

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023